AKDENİZ DİYETİ
Akdeniz diyeti; meyve ve sebzeler, tam tahıllı besinler, baklagiller, yağlı tohumlar ve zeytin gibi bitkisel besinlerden zengin; balık ve deniz ürünlerinin orta-yüksek düzeyde; süt ürünleri, yumurta, kümes hayvanları ve şarabın orta düzeyde; kırmızı etin ise düşük düzeyde tüketimi ile karakterize bir beslenme modelidir. Akdeniz diyeti, bileşimindeki yararlı besinlerin tüketimi ve besin ögelerinin alımıyla ilişkili sağlıklı bir beslenme modeli olarak karşımıza çıkmaktadır.
Akdeniz diyeti ''sürdürülebilir'' özelliktedir. Bu özelliği, şimdiki ve gelecek nesiller için oldukça önemli bir beslenme modeli olmasının sebeplerinden biridir. Beslenmenin, hastalıkların risk profillerini etkilediği bilinmektedir. Yapılan birçok çalışmada, Akdeniz diyetinin çeşitli hastalıkların önlenmesi ve düzeltilmesi ile ilişkili olduğu kanıtlanmıştır. Şişmanlık, Tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, alzheimer ve kanser bu hastalıklar arasında ön plana çıkanlardır.
Akdeniz diyetinin temel özelliği; kompleks karbonhidratları, antioksidantları, tekli doymamış oleik asit ve çoklu doymamış n-3 grubu alfa-linolenik asidi yüksek, doymuş yağ asitlerini düşük oranda içermesi ve orta düzeyde alkol tüketiminin olması; bu hastalıklar üzerindeki potansiyel etki mekanizmalarının başında yer almaktadır. Bu nedenlerle Akdeniz diyeti, daha iyi ve daha uzun yaşamın anahtarı olarak düşünülmektedir. Türkiye’nin ortalama diyeti ise Akdeniz diyetine uygundur.
AKDENİZ DİYET PİRAMİDİ
Akdeniz diyet piramidi günümüz yaşam şartlarına göre güncellenerek 2011 yılında tamamlanmıştır. Diyet piramidinde besin ögeleri dışında, bu besinlerin ne kadar alınması gerektiği, nasıl hazırlanması gerektiği ve bireyin hayatına nasıl uyarlanabileceğini de kapsamaktadır.
Akdeniz diyet piramidinin amacı; yetişkin (18-65 yaş) ve sağlıklı popülasyonun gereksinimlerini karşılamayı hedeflemektedir. Ancak hamile, bebek, çocuk, yaşlı veya herhangi bir sağlık problemi olan bireylere ihtiyaç doğrultusunda Akdeniz diyeti uyarlanabilmektedir.
Piramidin en altında ekmek, makarna, bulgur gibi tam tahıllı ürünler yer almaktadır. Tam tahıllı gıdalar günde ortalama 8 porsiyon tüketilmelidir.
Tahılların üstünde yer alan meyve ve sebzeler vitamin, mineral antioksidan ve posa açısından çok önemli besinlerdir. Sebzelerin salata olarak dahil olmak üzere günde en az 2 porsiyon tüketilmelidir. Meyveler ise çoğunlukla tatlı ihtiyacı için tüketilmektedir ve günde 2-3 porsiyon tüketilmelidir.
Akdeniz diyetinin temelini oluşturan zeytinyağı, piramidin temelinde bulunarak günlük tüketilmesi gereken grupta yer almaktadır ve kişi başı 1 yemek kaşığı olmak üzere yemekler dahil salata soslarında da kullanılmalıdır. Yağlı tohumlar, kalp için faydalı yağları içerdiği için günlük 1 avuç içi çiğ şekilde tüketilmelidir.
Balık ve yumurta diyette oldukça önemli hayvansal protein kaynaklarıdır. Kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi az miktar ve az sıklıkta olmalıdır.
Ayrıca Akdeniz diyet modelinde beslenmeye ek sosyal hayatı da destekleyen, ruh haline olumlu katkıları olan aktivitelerin eklenmesi günlük hayatta uygulanabilirliğini arttırmaktadır.